شهرستان رودبار را بیشتر بشناسید

زیرود : رودبار یکی از زیباترین شهرستان های گیلان است که جاذبه های گردشگری ،فرهنگی بسیاری دارد ، در ادامه بیشتر با این شهرستان آشنا خواهید شد

رودبار زیتون

شهرستان رودبار، نگینی بر انگشتری گیلان
سخن از شهرستان غنی و کهن رودبار زیتون شد، مُلکی بدون ذکر نام زیتون به مثابه فرزند بی مادری است که در حسرت داشتن مادر، خود را بی سرپناه می داند. از هر جهت جغرافیایی که بخواهی، به این مُلک زیبا و کهن و تاریخی نظر کنی، سرشار از نعمت های بی بدلیل خداوند است.
آنگاه در می یابی که به جای آوردن شکرانه برای این همه بخشندگی خدا کم است و ناچیز؛ چهار فصل خداوند را می توانی در شرق و غرب و جنوب و شمالش ببینی و بوی تازگی و طراوت را بچشی و هرگاه احساس دلتنگی نمودی می توانی ریه هایت را از اکسیژن خوبی ها و عشق به مردم پر کنی. وقتی می خواهی از جاذبه هایش صحبت کنی واژگان در مقام توصیف کم می آورند و تابلویی از زیبایی، تمام کاسه چشمانت را پر می کند. مردمان دیار همیشه سبز زیتون به سلحشوری و دلاوری مشهور و در این وادی حماسه های ماندگاری به ثبت رسانده اند که تا ابد در تاریخ افتخارات این دیار باقی خواهد ماند.
در گوشه دیگر این جغرافیای کهن، زنان سخت کوش و غیرتمند این دیار، در شالیزارها آواز کوشش و تلاش سر می دهند و کمر همت می بندند تا همچون خوشه های طلایی برنج در آفتاب گرم و مهربان لبخند بزنند و بوی شالی مشام هر مسافری را نوازش دهد. کمی آن طرف تر قله همیشه سرافراز و بلند درفک که با شکوه و عظمت خود به همه رخ نمایی می کند به عنوان بام گیلان سینه سترگ خود را سپر کرده؛ درفک بام گیلان که نمادی از زیبایی و عظمت خداوند است یکی دیگر از نعمت های خداوند است که به نگین انگشتری استان گیلان جلایی تازه بخشیده است.
اینجا شهر آرزوهاست. شهری که سفیدرودش از قزل اوزن تا شاهرود سر کشیده. سفیدرود خروشان، مهربان تر از همیشه تاریخ ماندگار مردم دیار صلح، به سبب وجود رودهای فراوان در این ناحیه، آن را «رودبار» نامیدند که به معنی سرزمین رودها می‌باشد و بار آن نیز به مفهوم ساحل و اراضی کنار رود می‌باشد. اینجا رودبار است، با مردمی دست پینه بسته و سختکوش؛ اینجا عشق با تو سخن می گوید…

نامگذاری
به سبب وجود رودهای فراوان در این ناحیه، آن را «رودبار» نامیدند که به معنی سرزمین رودها می‌باشد. «بار» در کلمه رودبار به مفهوم ساحل و اراضی کنار رود می‌باشد. شهرستان رودبار استان گیلان برای بازشناخته شدن از شهرستان رودبار الموت به نام «رودبار زیتون» نیز خوانده می‌شود.

جغرافیای سیاسی
شهرستان رودبار جنوبی‌ترین، وسیع‌ترین و متنوع‌ترین شهرستانِ استان گیلان در کشور ایران است. مرکز این شهرستان شهر رودبار است. شهرستان رودبار بخاطر داشتن باغ های زیتون شهرت فراوانی دارد. رودبار، از شمال به شهرستان رشت، از جنوب به شهرستان رودبار الموت از استان قزوین، از خاور به شهرستان لاهیجان و شهرستان رودسرو از باختر به شهرستان شفت می‌رسد.
شهرستان رودبار یکی از ۱۶ شهرستان استان گیلان ایران است. مرکز این شهرستان شهر رودبار است. این شهرستان از سه بخش مرکزی و ۹ دهستان مشتمل بر ۲۲۲ آبادی (روستا- مزرعه – مکان) تشکیل شده‌است.
این شهرستان متشکل از هفت شهر به نام های رودبار، منجیل، لوشان،رستم آباد، توتکابن، بره سر و جیرنده می باشد

جغرافیای انسانی
جمعیت شهرستان رودبار بالغ بر 95 هزار نفر است. این میزان جمعیت شهرستان رودبار که نسبت به مساحت آن از سایر شهرستانهای استان کمتراست، این امکان را فراهم آورده تا اقوام گوناگون در کنار یکدیگر زندگی کنند و این امر منجربه تنوع مردم شناختی این شهرستان شده‌است.
اکثریت ساکنین شهرستان رودبار را تات‌ها تشکیل می‌دهند که بومیان منطقه‌اند. البته جمعیت قابل توجهی از مهاجرین کرد در این شهرستان ساکنند. زبان اصلی رودبار تاتی است که توسط تات‌ها صحبت می‌شود. رودباری‌ها تاتی را به گویش رودباری تکلم می‌کنند که نزدیک‌ترین گویش به تاتی طارمی، الموتی و طالقانی است.

جغرافیای طبیعی
شهرستان رودبار درکرانه سفیدرود و در منطقه‌ای کوهستانی قرار گرفته‌است و آب و هوای آن تحت تأثیر هوای خشک و نیمه خشک ناحیه مرکزی قراردارد. از نظر آب و هوایی این منطقه به ویژه شهر زیبای رودبار دارای آب و هوای مدیترانه‌ای می‌باشند و رویش درختان زیتون در این منطقه گواه موضوع است

اقتصاد
اقتصاد این منطقه بعلت شرایط خاص اقلیمی بر پایه کشاورزی و دامداری استوار است. مهم‌ترین محصول آن زیتون می‌باشد که عمده‌ترین محصول کشاورزی شهرستان است. پیش از این تصور می‌شد کشت زیتون در رودبار قدمت ۸۰۰ ساله دارد اما تازه‌ترین کشفیات باستان‌شناسی در تپه باستانی کلورز رستم‌آباد بیانگر این است که کشت زیتون در این منطقه به بیش از دو هزار سال پیش بازمی‌گردد.

توریسم
دیدنی‌های رودبار به دو دسته طبیعی – تاریخی و مذهبی تقسیم شده است:
سرو هرزویل، قله ی آسمانسرا، چراغعلی تپه، روستا تاریخی اسکابن، ییلاق‌های عمارلو، پل خشتی لوشان، نیروگاه و توربین های بادی منجیل، هروزیل و آغوزبن رودبار، سد سفیدرود منجیل، سروهای قدیمی و قطور و بلند کنار امامزاده (ویایه)، سرچشمه کلشتر، روستای زیارتی-سیاحتی فیلده، منطقه جنگلی تالشدر، روستای علی‌آباد با چشم‌انداز ، دریاچه و سد منجیل، آبشار دره لاکوشاب، منطقه سینه خانی و خوشصت، روستاهای دیدنی داماش و ناش، ییلاق سلانسر در رستم‌آباد، مناطق اربناب، دره دشت، آلش دشت نصفی، سد سیاهرود و پارک جنگلی آن، منطقه سیاحتی و زیارتی شاه شهیدان، روستای آغوزبن و مزار روحانی شهید سید یونس حسینی آغوزبنی اولین شهید نهضت امام خمینی(ره)، گل سوسن چلچراغ در روستای داماش (بهترین ماه برای دیدار از این شگفتی طبیعت از اوایل خرداد تا اواسط تیر ماه می‌باشد)، بخش عمارلو و رحمت آباد (بکرترین روستاها و مناظر طبیعی در این بخش از رودبار قابل مشاهده است) و…

مذهبی
امامزاده شاه شهیدان واقعدر روستای شاه شهیدان بخش عمارلو، امامزاده محمد حنفیه واقع در روستای بیورزن، امامزاده نورالعرش در بخش رحمت آباد، امامزاده صالح خاصکول واقع در فاصله ۱۵ کیلومتری شرق رستم‌آباد، امامزاده اسماعیل، قاسم و محمود در دوکیلومتری شمال رودبار- محله ویایه، امامزاده ابراهیم، واقع در «کیاباد»، 18کیلومتری شمال شرقی رودبار، امامزادگان ابوالحسن، ابوالمحسن و ابوالفضل، واقع در «فیلده»، چهار کیلومتری شرق رودبار. امامزادگان حمزه و یوسف، واقع در «شیرکده»، 30 کیلومتری شرق رودبار، امامزاده سیّد طاهر، واقع در «شمام»، 20کیلومتری شمال رودبار؛ سید طاهر و سید طیّب، واقع در پاکده، 30 کیلومتری لوشان رودبار؛ امامزاده عسکربن حسین بن موسی الکاظم، واقع در «جیرنده»، ۳۶ کیلومتری لوشان، امامزاده محمد حنفیه در روستای بیورزین بعد از لوشان- عمارلو؛ امامزاده سیداشرف الدین ابن موسی کاظم واقع در روستای چمل قدیم ناحیه خورگام
امامزاده روح‌الله واقع در روستای نوده خورگام؛ سیدحسن گندمی واقع در سمام پشت نوده خورگام؛ امامزاده احمد و محمد در روستای ناوه بخش عمارلو؛ امامزاده طاهر خرمکوه در روستای خرمکوه بخش عمارلو- شاهزاده عسگر بی بی زَنِ خاتون امامزاده محمد در شهر جیرنده بخش عمارلو؛ امامزادگان سه فرزندان موسی کاظم واقع در روستای ییلاقی فیلده از توابع بخش مرکزی؛ امامزاده محتشم در روستای اسطخ جان از جاذبه‌های مذهبی توریستی این روستا می‌باشد؛ امام زاده پیر محمد در روستای رودخانه از توابع بخش رحمت آباد و بلوکات در کنار رودخانه سفید آب و امامزادگان واجب الاحترامی که به دلیل تعدد، آوردن نام همه آنها در این مقال نمی گنجد.

تاریخ کهن در رودبار زیتون/ قدیمی ترین سکونتگاه تاریخ گذاری شده انسان در ایران کجاست؟
غارهای دربند رشی) در جنوب روستای رشی در بخش رحمت آباد و بلوکت شهرستان رودبار، در ارتفاع حدود ۷۵۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است. قلة مرتفع دلفک یا درفک با ارتفاع حدود ۳۴۰۰ متر از سطح دریا، در این منطقه واقع است. این مکانهای باستانی شامل غار بزرگ کویل گر با طول تقریبی ۶۰ متر و غار جوکویله با طول تقریبی ۳۰ متر است که دهانه هر دو در جهت جنوب قرار دارد.
غار دربند ب (جوکویله) نخستین بار بوسیله دکتر ولی جهانی (باستان شناس) در سال ۱۳۸۴ شناسایی و بررسی شد که طی آن شماری بقایای استخوان جانوران و انسان و همچنین تعدادی قطعات سفال (هزاره اول قبل از میلاد) گردآوری شد. در بررسی غار مجاور (کویل گر) شماری قطعات سفال گردآوری کرد که همانند سفالهای غار دربند ب مربوط به هزاره اول قبل از میلاد هستند. پس از بررسی اولیه پروندة ثبت این غار آماده و در مرداد ۸۴ با شماره ۱۳۲۱۹ به ثبت آثار ملی رسید. در بررسی‌های مجددی توسط اساتید باستان شناسی بنام های بیگلری، جهانی و شیدرنگ در این غار علاوه بر بقایای سنگواره‌ای جانوران (از جمله خرس غار)، تعدادی ابزار سنگی شامل یک ساطور، تراشه روتوش شده، سنگ مادر و ضایعات تراش سنگ از سطح رسوبات گردآوری شد که مربوط به دوره پارینه سنگی قدیم است. در اردیبهشت ماه ۱۳۹۱ نخستین فصل گمانه زنی در غار دربند ب به سرپرستی دکتر فریدون بیگلری از موزه ملی ایران و با معاونت دکتر ولی جهانی، مسئول مرکز باستان شناسی گیلان و مشارکت متخصصین میان رشته‌ای انجام شد. در نتیجه این گمانه زنی مجموعه غنی از بقایای باستان شناختی شامل سنگواره جانوران و دست ساخته‌های سنگی بجای مانده از ساکنان غار کشف شد که باستان شناسان را برای شناخت یکی از ناشناخته ترین و کهنترین ادوار پیش از تاریخ ایران یاری می‌کند. طبق مطالعات جدید این غار پیش از ۲۰۰ هزار سال پیش مسکن شکارچیان عصر سنگ بوده‌است. غار دربند قدیمی ترین سکونتگاه تاریخ گذاری شده انسان در ایران است.

تپه و جام مالیک
از چند دهه پیش که حفاری های باستان شناسی در اطراف رودبار انجام گرفت، باستان شناسان به گنجینه های فراوان و بسیار ارزنده ای دست یافته اند. آثار یافته شده در رودبار دربرگیرنده ابزار ها و وسایل مختلف، ظروف سفالین منقوش و متنوع، ظروف مفرغی، مجسمه های گوناگون حیوانات و انسان ها، سلاح های مختلف، اشیای زینتی از طلا و نقره، سنگ های گرانبها و … هستند. از دوره ی پیش از تاریخ تا دوره ی ساسانی قدمت دارند، در این میان گنجینه مارلیک از شهرت و اعتبار زیادی برخوردار است.
تپه باستانی مارلیک در دره ی گوهر رود از شاخه سفیدرود و در روستای نصفی از نواحی رحمت آباد شهرستان رودبار قرار دارد، این تپه در سال های 1340 و 1341 خورشیدی، با همکاری موسسه ی باستان شناسی کشور، به ریاست دکتر نگهبان به روش علمی مورد کاوش قرار گرفت.
به دنبال آن، تپه ی مارلیک که گنجینه ی ارزنده ای از هنر و تمدن بشری را در طول سده ها در خود پنهان کرده بود، توجه باستان شناسان و پژوهشگران جهان را به سوی خود جلب نمو. در این محل، گنجینه های گرانبهایی چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت پیدا شده که همانند آن کمتر دیده شده. کشف آن مقدار آثار نفیس و متنوع در چنان مدت کوتاهی، در جهان باستان شناسی بی سابقه بود. از آثار مدفون در این تپه و شاهکار های هنر ی کشف شده در آن معلوم شد که تپه ی مارلیک به احتمال زیاد آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگانی بوده که در نواحی جنوبی گیلان سکونت و فرمانروایی داشته و مردگان خود را بنابر آئین و سنن باستانی گیلان به همراه اشیا و آثار قیمتی دفن می کردند.
در تپه مارلیک آثار فراوانی از اشیای سفالی و مفرغی و حتی طلایی به دست آمده که در میان آن ها، تعداد قابل توجهی جام های طلا، نقره، موزائیک، چینی و بدل چینی وجود دارد. این جام ها که درنهایت استادی و مهارت ساخته و پرداخته شده اند، معرف ذوق و استعداد و نبوغ هنری بسیار درخشان هنرمندان آن عضر گیلان به شمار می روند. میان این جام ها، نمونه هایی وجود دارند که بی همتاست و در هیچ یک از حفاری های جهان به مانند آن ها پیدا نشده.از جمله ی آن ها جامی است که به جام مارلیک معروف گشته.
این جام از زر ناب ساخته و پرداخته شده است. در کف این جام، گل تزئینی زیبایی نقش شده است و در میان گل، نقش “خورشیدی” دیده می شود که شعاع های خود را به طور منظم در هر سو می پراکند. دور اشعه ی خورشید برگ های درخت زندگی به شکل هندسی و منظرم نمایش داده شده است. از این نقش به خوبی می توان دریافت که “در آن دوران، ساکنان گیلان اهمیت زیادی برای خورشید قائل بوده اند و آن را منبع نور و هستی و نشانه خیر و نیکی می دانستند.
از مطالعه کاوش های باستان شناسی در تپه مارلیک و سایر تپه های باستانی دره ی گوهر رود این نتیجه به دست آمده است که اقوام ساکن در ناحیه مارلیک، حدود 200 سال در این نواحی سکونت داشته اند و از نظر ذوق و استعداد و هنر زیبایی شناسی از بیشتر اقوام فلات ایران و خاور میانه پیش بوده و بر آنان برتری داشته اند. آن چه در هزاران سال قبل هنرمندان گیلان زمین ساخته اند، از آثار قبل از آنان و نیز آثار هم زمان و از اکثر آثار پس از آنان دارای زیبایی و کمال بیشتری بوده است. حتی در دوره های بعد هم کم تر آثاری به گرد زیبایی آثار مارلیک هم نمی رسید. به نظر می رسد با از بین رفتن هنرمندان مارلیک علم و هنر آنان نیز از بین رفته و این می تواند آن معنی را داشته باشد که آنان علوم خود را همچون رازی در بین خود حفظ می کردند.
گفتنی است با توجه به تاریخ کهن شهرستان رودبار و مکان های سیاحتی و زیارتی بیشمار این دیار غنی، نتوانستیم به معرفی همه آنها بپردازیم. امید است تا با اتحاد و همدلی همچون گذشته به رودباری بودن خود ببالیم.